بررسی تنوع ژنتیکی پنبه با استفاده از نشانگرهای مولکولی و ارتباط آن با صفات مرتبط با تحمل شوری

پنبه یکی از گیاهان زراعی بسیار مهم ایران می باشد که در استان های مختلف کشور کاشته می شود. کشت دائمی و فشار انتخابی بالا بر روی ارقام گیاهان پس از گذشت سالیان طولانی می تواند باعث فرسایش ژنتیکی شود. به همین علت شناسایی تنوع ژنتیکی موجود در ارقام مختلف پنبه به منظور بهره گیری از آنها در دورگ گیری و اصلاح پنبه بسیار مهم است. بدین منظور برای بررسی تنوع ژنتیکی ارقام مختلف پنبه با نشانگرهای مولکولی issr و نشانگرهای پروتئینی و ارتباط آنها با صفات مرتبط با تحمل شوری تحقیقی در گلخانه و آزمایشگاه دانشکده کشاورزی در سال 1389 انجام شد. آزمایش روی 28 رقم پنبه براساس طرح فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و سه سطح تنش (شاهد، 70 و 140 میلی مولار کلرید سدیم) انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش تنش شوری صفات ارتفاع ساقه، طول ریشه، وزن تر اندام هوایی، وزن تر ریشه، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، بیوماس، پتاسیم، کلسیم، نسبت پتاسیم به سدیم، نسبت کلسیم به سدیم، کلروفیل و شاخص فلورسنس کاهش معنی داری داشتند و صفت سدیم با افزایش شوری به طور معنی داری افزایش یافت. با توجه به مقایسه میانگین ارقام و تجزیه خوشه ای انجام گرفته ارقام 10 و خرداد حساسترین و ارقام تاشکند، ورامین، سیندوز و بلغار539 متحمل ترین ارقام به تنش شوری بودند. از میان 34 آغازگر issr مورد استفاده 14 آغازگر issr چندشکل و تکرارپذیر بودند. این آغازگرها برای تجزیه خوشه ای استفاده شدند. شاخص قدرت تفکیک نشانگر (pic)، شاخص نشانگر(mi) و شاخص اطلاعات شانون (i) برای آنالیز issr به ترتیب 0/335، 1/39، 0/502 بدست آمد. بین ارقام در تجزیه داده های issr و داده های پروتئینی تنوع نی به ترتیب 30/0 و 23/0 بدست آمد. همچنین با استفاده از آزمون مانتل نتایج بدست آمده در این تحقیق با داده های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی ارقام فوق مورد مقایسه قرار گرفت و تطابق خاصی مشاهده نشد. بر اساس تجزیه رگرسیون داده های issr و صفات مورفولوژیک در مجموع 38، 37 و 44 نشانگر برای صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک به ترتیب در سطح شاهد، تنش متوسط و تنش شدید شناسایی شدند.